Πρόσωπα από το παρελθόν μας: 80 χρόνια από τη βύθιση του Τάναϊς

Στο πλαίσιο των εορτασμών από την 80ή επέτειο της βύθισης του πλοίου Τάναϊς, η Συναγωγή Χανίων Ετς Χαγίμ με την υποστήριξη του Δήμου Χανίων μνημονεύουν την τραγική απώλεια εκατοντάδων ζωών στις 9 Ιουνίου 1944, κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, με την έκθεση φωτογραφίας και οπτικοακουστικών μέσων «Πρόσωπα από το παρελθόν μας: 80 χρόνια από τη βύθιση του Τάναϊς».

Στις 9 Ιουνίου 1944, αιχμάλωτοι Κρήτες αντιστασιακοί, κυρίως από τα Κεραμειά Χανίων, μαζί με Ιταλούς αιχμαλώτους πολέμου οι οποίοι είχαν αρνηθεί να ενταχθούν στη γερμανική Βέρμαχτ μετά την ιταλική συνθηκολόγηση τον Σεπτέμβριο του 1943, καθώς και ολόκληρη η εβραϊκή κοινότητα της Κρήτης, η παρουσία της οποίας χρονολογείται από την Ελληνιστική εποχή, έχασαν τη ζωή τους μέσα στο ελληνικό ατμόπλοιο «Τάναϊς».  To πλοίο, το οποίο είχε κατασχεθεί από τις γερμανικές δυνάμεις κατοχής εντοπίστηκε από το βρετανικό υποβρύχιο HMS Vivid το οποίο το τορπίλισε.  Αποτέλεσμα της βύθισης ήταν ο θάνατος όλων των κρατουμένων που βρίσκονταν στο πλοίο.  Το ναυάγιο βρίσκεται στα νερά του νοτίου Αιγαίου, μεταξύ Ηρακλείου και Σαντορίνης. Η βύθιση του Τάναϊς σήμανε το τέλος σχεδόν 2.500 ετών εβραϊκής παρουσίας στο νησί ενώ παράλληλα βύθισε στο πένθος εκατοντάδες σπιτικά στην Κρήτη.

Συχνά τα θύματα τραυματικών γεγονότων αναφέρονται ως αριθμοί ή στατιστικές. Στόχος της έκθεσης είναι να προσεγγιστεί η τραυματική μνήμη του εκτοπισμού και της απώλειας μέσα από μια προσωπική ματιά στα θύματα. Η έκθεση φωτογραφίας περιλαμβάνει επιλογή φωτογραφιών από την προπολεμική εβραϊκή κοινότητα Χανίων και από τα θύματα των χριστιανών αντιστασιακών από το χωριό Κάμποι του Νομού Χανίων. Τα πρόσωπα που προβάλλονται στην έκθεση είναι μόνο ενδεικτικά της απώλειας που συγκλόνισε την Κρήτη, ο ακριβής αριθμός των ανθρώπων που ξεριζώθηκαν από τον τόπο τους και βρήκανε φριχτό θάνατο στα νερά του Αιγαίου δεν είναι γνωστός ενώ για τους Ιταλούς αιχμαλώτους πολέμου δεν υπάρχουν αρκετές πληροφορίες ούτε φωτογραφικά ντοκουμέντα. Επιπλέον, παράλληλα με την έκθεση στο χώρο του Κέντρου Αρχιτεκτονικής Μεσογείου, προβάλλονται βίντεο με οπτικοποιημένο αρχειακό υλικό για τη μνήμη της βύθιση του πλοίου Τάναϊς σε σκηνοθεσία Βίκης Αρβελάκη.

Οι τραγικές συνθήκες της βύθισης του πλοίου Τάναϊς, η απώλεια τόσων ανθρώπινων ζωών, ο πόνος των οικογενειών των θυμάτων και η απώλεια της πολιτισμικής ποικιλομορφίας για την πόλη και το νησί μας, μας υπενθυμίζουν τις διαρκείς επιπτώσεις της βίας και του πολέμου που βαραίνουν τις ζωές μας μέχρι σήμερα. Η επέτειος μάς εμπνέει να οραματιζόμαστε μελλοντικές κοινωνίες στις οποίες η έθνο-πολιτισμική «διαφορά» είναι προνόμιο και πλούτος, όχι κριτήριο διάκρισης.