Πώς θα ήταν αν οι άνθρωποι είχαν την ευκαιρία να πατήσουν μια παύση στους ρυθμούς των νέων μέσων ψυχαγωγίας και απλά να άκουγαν; Απλά να συζητούσαν; Απλά να χάνονταν μέσα στους μαγικούς κόσμους των βιβλίων; Πώς θα ήταν άραγε αν οι συγγραφείς ξεδιπλώνονταν μέσα από διαλόγους μπροστά στους αναγνώστες τους; Πώς θα ήταν αν όλη η πόλη μιλούσε για τα βιβλία που διάβασε ή θέλει διακαώς να διαβάσει;
Πώς θα ήταν αν το βιβλίο έβρισκε καταφύγιο στο λιμάνι των Χανίων;
Αυτά και άλλα πολλά ερωτήματα ταλάνιζαν για μήνες τους εμπνευστές και διοργανωτές του 1ου Φεστιβάλ Βιβλίου στη πόλη μας, στα Χανιά. Το τόλμησαν, το πάλεψαν και το αποτέλεσμα δικαιώνει τόσο όσους το πίστεψαν από πολύ νωρίς αλλά και όσους το προσδοκούσαν μετά τις πρώτες ανακοινώσεις για το Φεστιβάλ.
Η πόλη έγινε φωτεινή, οι αναγνώστες ανακατεύτηκαν με τους συγγραφείς και πληθώρα καλλιτεχνών (ηθοποιοί, συνθέτες, μουσικοί) ανέβασαν αυτό το Φεστιβάλ ψηλότερα από τις προσδοκίες πολλών.
Ανάγνωση – Ερμηνεία Ζυράννας Ζατέλη από την Ιώ Ασηθιανάκη
Όχι, το βιβλίο δεν έχει πεθάνει!
Τα Χανιά, ο κόσμος που επισκέφθηκε το Φεστιβάλ, οι συγγραφείς που ήρθαν από Ελλάδα, Κύπρο, Γαλλία, Ισπανία, Ιταλία, Μ. Βρετανία, Ουκρανία και Περού το απέδειξαν περίτρανα. Η γλυκύτητα της ανάγνωσης, της επικοινωνίας μέσω του βιβλίου άγγιξε τον καθένα που βρέθηκε 29 Ιουνίου με 4 Ιουλίου είτε στο Θέατρο Μίκης Θεοδωράκης, στο Μεγάλο Αρσενάλι (Κέντρο Αρχιτεκτονικής της Μεσογείου), στο Γιαλί Τζαμί, στον Φιλολογικό Σύλλογο «Χρυσόστομος», είτε σε άλλα σημεία των Χανίων (Φορτέτζα, Χώρος Τέχνης Χανίων).
Ανάγνωση – Ερμηνεία Μάρως Δούκα από την Μαρίνα Πανηγυράκη και τον Στέλιο Ζουμαδάκη
Η εναρκτήρια εκδήλωση του Φεστιβάλ, μετά τα εγκαίνια στο θέατρο «Μίκης Θεοδωράκης», πραγματοποιήθηκε στη Φορτέτζα, απέναντι από το Μεγάλο Αρσενάλι. Οι παρευρισκόμενοι μεταφέρθηκαν εκεί με καραβάκια και απήλαυσαν ένα παραμυθένιο σκηνικό. Εκεί, ο Δημήτρης Καταλειφός διάβασε ποιήματά του από τις συλλογές «Συμπληγάδες γενεθλίων» και «Πίσω από θολά τζάμια» (εκδόσεις Πατάκη). Δε μπορούσε λοιπόν παρά να προμηνύεται ότι κάτι το διαφορετικό και μαγικό θα συμβεί σε αυτή τη διοργάνωση.
Ο ηθοποιός και ποιητής Δημήτρης Καταλειφός συζητά με τη δημοσιογράφο Κυριακή Μπεϊόγλου
Η φιλοξενία της πόλης δημιούργησε ένα εύφορο έδαφος ώστε να νιώσουν οι καλεσμένοι συγγραφείς και δημοσιογράφοι οικεία. Αυτό είχες ως αποτέλεσμα μια περιρρέουσα ζεστασιά στα λόγια τους και μια εμπιστοσύνη a priori στον θεσμό και τους σκοπούς του. Πολλές συζητήσεις, όπως για παράδειγμα η συζήτηση με τη Ζυράννα Ζατέλη έφερε στο φως εξομολογήσεις της ίδιας σχετικά με αναπάντητες πτυχές της γραφής και του κόσμου της.
Στόχος του φεστιβάλ ήταν η επικοινωνία ιδεών, σκέψεων και ψυχών. Μετράμε πολλές δυνατές στιγμές από το πενθήμερο της διοργάνωσης. Δειγματοληπτικά μπορούν να αναφερθούν οι συζητήσεις του Ουκρανού συγγραφέα Αντρέι Κούρκοφ με τον πρόεδρο της Εθνικής Βιβλιοθήκης Σταύρο Ζουμπουλάκη σχετικά με τον υφιστάμενο πόλεμο στη χώρα με τη Ρωσία, με αφορμή την κυκλοφορία του βιβλίου «Γκρίζες μέλισσες» (εκδόσεις Καστανιώτη, μτφρ. Δημήτρης Τριανταφυλλίδης). Οι συγγραφείς, Ερίκ Βιιγιάρ, Μάρω Δούκα, Μιχάλης Μοδινός με τον επίκουρο καθηγητή Νεοελληνικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης Γιάννη Δημητρακάκη προβληματίστηκαν για τον τρόπο που η ιστορία καταγράφει τον καθημερινό άνθρωπο. Μάλιστα, οι προβληματισμοί οδήγησαν σε διαφορετικές οπτικές γωνίες πάνω στο ζήτημα οι οποίες τηρουμένων των συνθηκών της εποικοδομητικής συζήτησης προσέφεραν μια εξαιρετική τροφή για σκέψη και αναστοχασμό.
Συζήτηση με τη Ζυράννα Ζατέλη στο Μεγάλο Αρσενάλι
Μας τίμησαν με τη παρουσία τους δεκάδες δημιουργοί, οι οποίοι μοιράστηκαν με μεγάλη ευχαρίστηση τις σκέψεις τους , τις προσδοκίες και τους προβληματισμούς τους. Η ποικιλομορφία των καλεσμένων συγγραφέων τόσο όσον αφορά στο είδος που υπηρετούν, όσο και στον τόπο προέλευσής τους έδωσαν ποιοτικά χαρακτηριστικά στο εγχείρημα. Τα σύνορα, που με τόσο ενδιαφέρον προσπαθούσαν να οριοθετήσουν οι ομιλητές στις συζητήσεις τους, ενδεχομένως και να μη μπόρεσαν να οριστούν. Ίσως το πόρισμα να είναι ότι δεν υπάρχουν σύνορα και όρια όταν συζητάμε για ιστορία και λογοτεχνία, για πραγματικότητα και φαντασία, για ήρωες και καθημερινούς ανθρώπους, για πόνο, αγάπη, θέληση, τόλμη, αγωνία, ειρήνη ή πόλεμο. Θα ήταν παράληψη να μην αναφερθούν ονομαστικά όλοι οι συγγραφείς που εμπιστεύτηκαν και στήριξαν το 1ου Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων. Ένας προς ένα σήκωσαν τον θεσμό υψηλότερα από τις προσδοκίες όλων και έδωσαν διεθνή χαρακτήρα πέρα από κάθε όριο και σύνορο.
Ακολουθούν ονομαστικά οι «φάροι μας», όπως χαρακτηριστικά ανέφερε ο Αντιδήμαρχος πολιτισμού, Γιάννης Γιαννακάκης, για την υπέροχη Μάρω Δούκα ως τιμώμενο πρόσωπο του Φεστιβάλ:
Μπερνάρντο Ατσάγα (Bernardo Atxaga),, Ερίκ Βυϊγιάρ (Éric Vuillard) , Ίαν Κόλινς (Ian Collins, Ρουθ Παντέλ (Ruth Padel), Άλι Σμιθ (Ali Smith), Μαρία Καρακάουζι (Maria Caracausi), Δημήτρης Αγγελάτος, Γιώργος Αγοραστάκης, Ορφέας Απέργης, Ανδρέας Αποστολίδης, Μάρω Βασιλειάδου, Ιωσήφ Βεντούρας, Κατερίνα Βλαχάκη, Μαρινέλα Βλαχάκη, Σταύρος Γ. Βλοντάκης, Ρούλα Βουράκη, Λευτέρης Γιαννακουδάκης, Σπύρος Γιανναράς, Κρυστάλλη Γλυνιαδάκη, Βασίλης Δανέλλης, Γιάννης Δημητρακάκης, Αγαθή Δημητρούκα, Λένα Διβάνη, Νάσια Διονυσίου, Γιάννης Δούκας, Μάρω Δούκα, Ισαβέλλα Ζαμπετάκη, Ζυράννα Ζατέλη, Λένια Ζαφειροπούλου, Σταύρος Ζουμπουλάκης, Ισίδωρος Ζουργός, Λεωνίδας Κακάρογλου, Αγγελική Καραθανάση-Μανουσάκη, Παρασκευάς Καρασούλος, Σταύρος Καρτσωνάκης, Δημήτρης Καταλειφός, Κώστας Κατσουλάρης, Ελένη Κατσούλη, Ηλίας Κολοβός, Νίνα Κουλετάκη, Κώστας Κουτσουρέλης, Χριστίνα Κωνσταντουδάκη, Χριστιάνα Λαμπρινίδη, Δημήτρης Λέντζος, Ηλίας Μαγκλίνης, Στέλιος Μάινας, Μιχάλης Μαλανδράκης, Ελένη Μαρινάκη, Πέτρος Μάρκαρης, Χρήστος Μαρκογιαννάκης, Μαρία Μαυρικάκη, Χρήστος Μαχαιρίδης, Μιχάλης Μοδινός, Τηλέμαχος Ε. Μουδατσάκις, Παντελής Μπουκάλας, Ιωάννα Μπουραζοπούλου, Γιάννης Ξανθούλης, Δημήτρης Οικονόμου, Σπύρος Πετρουλάκης, Γεώργιος-Στυλιανός Ν. Πρεβελάκης, Βαγγέλης Ραπτόπουλος, Μαρία Σαββάκη, Τάσος Σακελλαρόπουλος, Μαρίνος Σαρηγιάννης, Γιάννης Σκαλιδάκης, Νικόλας Σμυρνάκης, Πέλα Σουλτάτου, Νίκη Τρουλλινού, Αντώνης Τσαπατάκης, Ματθαίος Φραντζεσκάκης, Δημήτρης Χατζηκωνσταντίνου, Νίκος Χριστοδούλου, Χρήστος Χωμενίδης, Χάρης Ψαρράς, Νίκος Ψιλάκης κ.ά.
Εκδήλωση προς τιμήν της Μάρως Δούκα, με τον Δήμαρχο Χανίων Παναγιώτη Σημανδηράκη
Απολογιστικά, το 1ο Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων δίνει την ευκαιρία σε όλους τους φίλους του βιβλίου, εντός και εκτός συνόρων, να υπολογίσουν τα Χανιά ως έναν προορισμό τους και καταφύγιο μαζί. Μια αφορμή να έρθουν στη πόλη και να ταξιδέψουν μέσα από τα βιβλία ακόμα πιο μακριά. Οι ντόπιοι το αγάπησαν, τα βιβλιοπωλεία της πόλης το αγκάλιασαν και το στήριξαν.
Το Φεστιβάλ στηρίχθηκε και οργανώθηκε από πολλούς φορείς που με περίσσια θέληση έβαλαν τα δυνατά τους ώστε να επιτευχθεί το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Οι διοργανωτές, οι φορείς και οι εθελοντές έκαναν το Φεστιβάλ Βιβλίου πραγματικότητα. Ο Δήμος Χανίων σε συνδιοργάνωση με την Περιφέρεια Κρήτης και τη σύμπραξη της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος και άλλων πολιτιστικών οργανισμών και φορέων (Δημοτικό Περιφερειακό Θέατρο Κρήτης, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Βενιζέλος», Νέο Αρχαιολογικό Μουσείο Χανίων), καθώς και βιβλιοπωλείων της πόλης ικανοποίησαν τις ανάγκες του. Η διοργάνωση έγινε και με την υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού.
Το Φεστιβάλ προσέλκυσε το βλέμμα του πολιτικού κόσμου των Χανίων, οι οποίοι παρακολούθησαν τις συζητήσεις και τα δρώμενα.
Ο Αντιδήμαρχος πολιτισμού Γιάννης Γιαννακάκης μοιράστηκε τις σκέψεις του σχετικά με την πρώτη αυτή διοργάνωση και ανέφερε: «Το Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων δεν είναι απλά μια σειρά από εκδηλώσεις. Είναι κυρίως μία ατμόσφαιρα και μία οργανωμένη ευκαιρία, να συναντηθούμε με τους πρωταγωνιστές της Τέχνης∙ και τα Χανιά το ξέρουν καλά, καθώς φιλοξενούν κάθε χρόνο μια σειρά από φεστιβάλ και συνεχίζουν να τα στηρίζουν, από την Τετάρτη 29/06, και μέχρι την Κυριακή 3/7/2022, τα Χανιά υποδέχονται το βιβλίο ως πρωταγωνιστή, και με χαρά θα το στηρίξουμε τα επόμενα χρόνια».
Με τη σειρά του, ο Δήμαρχός Χανίων Παναγιώτης Σημανδηράκης ανέφερε: «Πρόκειται για μία μεγάλη προσπάθεια, που εντάσσεται στη συνολική στρατηγική του Δήμου Χανίων, να καταστεί ο Δήμος μας ένα εύφορο πεδίο πολιτιστικής δημιουργίας. Μέσα από πολλές παραγωγές, τα τελευταία χρόνια, προσπαθούμε να αναδείξουμε αυτήν τη διάσταση του τόπου μας. Μία διάσταση που ξεφεύγει από τον αποκλειστικά τουριστικό χαρακτήρα, αλλά αναδεικνύει τα Χανιά ως πολιτιστικό προορισμό πλέον».
Αργότερα, ο Αντιπεριφερειάρχης Χανίων, Νίκος Καλογερής επισήμανε πως «το Φεστιβάλ Βιβλίου αποτελεί ένα κορυφαίο πολιτιστικό γεγονός για τον τόπο μας. Η πρώτη αυτή διοργάνωση ξεπερνά, τόσο ποιοτικά όσο και ποσοτικά, τις προσδοκίες μας, αφού 100 διακεκριμένοι ομιλητές –συγγραφείς, εκδότες, ακαδημαϊκοί, μεταφραστές και διανοούμενοι– θα βρεθούν τις επόμενες πέντε ημέρες στην πόλη μας, για να αναδείξουμε την αξία του βιβλίου και να υλοποιήσουμε τους στόχους της δράσης: τη δημιουργία ενός φεστιβάλ ανάλογου των μεγάλων φεστιβάλ του εξωτερικού, τη μετατροπή της πόλης των Χανίων σε τόπο που να ζει στους ρυθμούς της παρουσίασης του έργου ξεχωριστών δημιουργών από όλο τον κόσμο, τη διεύρυνση της φιλαναγνωσίας, την εξοικείωση όλων με το αντικείμενο “βιβλίο” και την συμπερίληψή του στην καθημερινότητα όσο το δυνατόν περισσότερων ανθρώπων».
Δε μπορούσε να λείπει το σχόλιο του διευθυντή του Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων, Μανώλη Πιμπλή: «Τα Χανιά είναι ένας τόπος που πολλοί, από άλλα μέρη της Ελλάδας, θεωρούν μαγικό και θα ήθελαν να ζουν σε αυτόν. Μέρος αυτής της μαγείας είναι το πνεύμα που μεταφέρει, μέσα από τα κτίρια, τις γειτονιές του, τους συγγραφείς του, τους ανθρώπους του γενικά. Ένα φεστιβάλ βιβλίου με το δικό του ιδιαίτερο κλίμα που κομίζει, μπορεί να αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι αυτού του μαγικού παζλ».
Το 1ο Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων θεωρείται καθ΄ όλα επιτυχές, εφόσον μάλιστα και η ευχή των περισσότερων μετά από κάποια ομιλία ή εκδήλωση ήταν, «…και του χρόνου».
